Zespół Szkół w Zieluniu, Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II i Samorządowe Przedszkole

Historia Szkoły Podstawowej w Zieluniu.

Szkółka elementarna i okres zaborów.

Szkolnictwo w Zieluniu jest ściśle powiązane z kościołem parafialnym. Dzięki zachowanym zapiskom dowiadujemy się, że dzieci na przełomieXVIII i XIX wieku uczyły się w szkółkach przykościelnych. Ksiądz profesor Michał Grzybowski, w książce "Z archiwaliów diecezjalnych płockich XIXw.", pisze, że w 1817 roku nie było w Zieluniu żadnego budynku przeznaczonego na szkołę. Nauczaniem zajmował się wówczas miejscowy organista.W swoim domu uczył dzieci czytać. Na tego typu nauki uczęszczało 8 chłopców i 7dziewcząt. Typowej szkoły w tym czasie nie było, ponieważ w 1807(najprawdopodobniej) roku pożar strawił większość budynków w Zieluniu, łącznie z kościołem i szkołą. Dziedzic zajęty był odbudową innych budynków i o odbudowaniu szkoły wówczas nie myślał.

Z kolejnych źródeł (Wizyty Kanoniczne Kościoła Parafialnego w Zieluniu, 1842r.) wynika, że na początku XIX wieku istniała szkółka elementarna (zbudowana prawdopodobnie kilka lat po pożarze w 1807r.). Jak pisze ks. Stanisław Przetakiewicz szkółka ta upadła w roku 1840, z braku funduszy na utrzymanie nauczyciela. Fundusze te pozyskiwane były od parafian.

Z relacji starszych mieszkańców wynika, że podczas zaboru rosyjskiego szkoła podstawowa mieściła się w budynku pana Mendalki. Obecnie jest to budynek przyulicy Jagiellońskiej 7. Strukturalnie składała si z wstępnej klasy, drugiej,trzeciej i czwartej. Nauczycielami w tym czasie byli pan Duszyński i pan Rogacki. Językiem wykładowym był oczywiście język rosyjski. Nauka prowadzona była w jednej izbie lekcyjnej na dwie zmiany: od godziny 800 do 1200 i od godziny 1400 do 1600. Krótko przed pierwszą wojną światową uczył nauczyciel o nazwisku Żółtowski.

 Polska szkoła.

Między rokiem 1914, a 1919 powstaje, dzięki staraniom księdza Wacława Gieryszewskiego - Prezesa Rady Szkolnej i Gminnej, polska szkoła w Zieluniu oraz Dłutowie, Wronce i Straszewach. Ksiądz Gieryszewski prowadził również kursy dla analfabetów, zainicjował powstanie Straży Ogniowej,założył bibliotekę parafialną oraz Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży.

W wyzwolonej Polsce kierownikiem szkoły zostaje Henryk Kiempa. Pełni t funkcję do 1939 roku. Pełna, siedmioklasowa szkoła powstaje dopiero w 1934 roku. Krótko przed napaścią okupanta hitlerowskiego uczyli w niej następujący nauczyciele: Henryk Kiempa - kierownik, Aniela Skawińska,Antoni Manelski, Stanisław Nawrocki i jego żona Cecylia. Przedwojenna szkoła mieściła się w budynku Aleksandra Pławskiego, obecnie budynek nie istnieje. Dwie izby lekcyjne znajdowały się w domu państwa Skonieckich. Dom ten po wojnie został przekazany mieszkańcom Zielunia i przeznaczony na siedzibę Ośrodka Zdrowia. W ówczesnym czasie nie było pomocy naukowych poza mapami do nauczania geografii.

Poniższe zdjęcie przedstawia grono nauczycielskie szkoły w Zieluniu sprzed najazdu hitlerowskich Niemiec na Polskę. Na zdjęciu w środku Henryk Kiempa - kierownik szkoły. Pierwsza po prawej stronie Aniela Skawińska,przy niej Stanisław Nawrocki, porucznik przedwojennego Wojska Polskiego.Pierwsza po lewej, to żona pana Nawrockiego, przy niej pan Antoni Manelski.Oprócz grona nauczycielskiego są absolwenci siódmej klasy z roku szkolnego1938/1939. Pierwszy od strony prawej Leszek Ładewski, następny Henryk Liszewski(późniejszy kierownik szkoły), Kazimierz Stramski, Edward Brokiński, Jerzy Lewalski i Alfred Olszewski. Z dziewcząt, pierwsza od prawej: Kazimiera Wesołowska, Helena Zborowska, Sabina Sarnecka, Jadwiga Naworska z Wronki,Jadwiga Dzięgowska, Maria Zielińska, Zofia Żmudzińska, Łazówna z Dłutowa,Helena Tuszyńska, Zofia Zakrzewska, żydówka Grynberg, Nela Przetakiewicz. U dołu uczennice klasy szóstej, kandydatki do pierwszej klasy gimnazjum. Od lewej: Barbara Naworska (późniejsza nauczycielka, z męża Sokołowska), Danuta Olszewska, Lidia Manelska.

 

Fot. 1, Grono nauczycielskie oraz uczniowie sprzed II wojny światowej. Kronika szkolna.

Oprócz powyżej wymienionych w czasie przedwojennym uczyli również: Pilecki, Kościszewski i Górska. Henryk Kiempa, kierownik szkoły został aresztowany przez okupanta hitlerowskiego w kwietniu 1940 roku i poniósł śmierć w Gusen w pierwsze święto Wielkanocy w 1941 roku. Prochy zamordowanego kierownika zostały pochowane na cmentarzu w Zieluniu w czasie okupacji.

Tajne nauczanie w czasie okupacji.

W tajnej oświacie w gminie Zieluń pracowało 16 osób, w samym Zieluniu 9. Byli to:

Kazimierz Kępa, który jako kominiarz gminy miał swobodę poruszania się po całej gminie, o każdej porze;

Aniela i Józefa Skawińskie, siostry, które jednocześnie pracowały u żandarmów;

Maria Manelska,

Zofia Fankanowska - profesor szkoły średniej z Warszawy, od1939 do roku 1941, uczyła komplet dzieci w zakresie szkoły średniej;

Romana Dębowska

Spoza szkolnictwa:

Helena Jakubowska studentka Uniwersytetu Warszawskiego uczyła dzieci w zakresie szkoły średniej,

Henryk Liszewski, Antoni Maciejewski, Zofia Rajkowska,Barbara Sadowska i Józefa Włodek.

Teren gminy otoczony był lasami, dlatego ściągał wielu"kryjaków", którzy za schronienie i strawę uczyli dzieci.

Szkolnictwo po wojnie.

Zieluń został wyzwolony spod okupacji hitlerowskiej 19stycznia 1945 roku. Wkrótce też rozpoczęto organizowanie szkolnictwa podstawowego. W marcu tegoż roku zorganizowano normalne nauczanie. Uczyli wówczas między innymi Kazimierz Kępa - kierownik szkoły, Maria Manelska, Aniela Skawińska. Od 6 stycznia 1946 roku rozpoczęli pracę Barbara Sadowska i Henryk Liszewski.

 

Fot. 2, Grono nauczycielskie i uczniowie, 1946 rok. Kronika szkolna.

Powyższe zdjęcie przedstawia grono nauczycielskie z pierwszą siódmą klasą w roku 1946. W środku na zdjęciu - Kazimierz Kępa, syn przedwojennego kierownika szkoły. Pierwsza po prawej Jadwiga Kowalewska, przy niej Antoni Maciejewski. Po lewej stronie kierownika, Hanna Włodek i Henryk Liszewski. Szkoła mieściła się wówczas w tych samych budynkach, co przed wojną.Z czasem szkołę przeniesiono do baraku przy kościele. Warunki pracy były bardzo ciężkie. Brak było sprzętu, podręczników i przyborów szkolnych. Kazimierz Kępa był kierownikiem w trzech szkołach: w Zieluniu, Wronce i Konopatach, gdzie mieszkał. Codziennie pieszo przebywał drogę między tymi szkołami. Zapytany kiedyś, "czy zdąży punktualnie przybyć do szkoły na zajęcia, bo przecież niepunktualne rozpoczęcie nauki sprzyja hałasowi", odpowiedział, że jak jest w Zieluniu, to słyszy wrzawę we Wronce. Wtedy z Zielunia (3km) rzuca kamieniem w dach szkoły i wszyscy przywołują się do porządku w tamtejszej szkole.

Prócz wymienionych wcześniej nauczycieli przez krótki okres czasu pracowali w Zieluniu: Jadwiga Skorupowska, Danuta Olszewska, Genowefa Kępa - żona kierownika oraz pani Borzymowa.

W roku 1948 Kazimierz Kępa został służbowo przeniesiony do Zawad powiat mławski, Henryk Liszewski do Kuczborka, a Antoni Maciejewski do Nowego Dworu, powiat Działdowski. Na stanowisko kierownika powołany został Wiktor Wróbel z Mławy. Zatrudniono również Stefana Sztyburskiego (późniejszy kierownik szkoły).

 

Fot. 3, Grono nauczycielskie po 1947roku. Kronika szkolna.

Powyższe zdjęcie przedstawia grono nauczycieli: od lewejHenryk Liszewski, Danuta Olszewska - absolwentka Uniwersytetu Toruńskiego,Kazimierz Kępa, Genowefa Kępa, ksiądz Marian Żebrowski (po wojnie objął funkcjęadministratora parafii Zieluń) i Antoni Maciejewski.

W okresie powojennym liczba dzieci w klasach była dość dużai dochodziła nawet do 50. Warunki pracy były bardzo ciężkie.

 

Fot. 4, Grono nauczycielskie początek lat 50-tych XX wieku.Kronika szkolna.

Na zdjęciu powyżej, wśród grona nauczycielskiego, od prawej:Halina Radkowska, która rozpoczęła pracę w 1950 roku, Regina Załęska - żona komendanta Milicji Obywatelskiej, rozpoczęła pracę w 1948 roku, Stefan Sztyburski - kierownik szkoły w latach 1950-1956, ksiądz Marian Żebrowski,Barbara Naworska (później z męża Sokołowska) i Maria Sztyburska - siostra kierownika - podjęła pracę w Zieluniu w 1949 roku.

Do osiągnięć kierownika szkoły, Stefana Sztyburskiego, zaliczyć należy zakupienie placu pod budowę nowej szkoły. Plac jednak nie nadawał się pod budowę, ponieważ posiadał kilka dołów, powstałych w wyniku eksploatacji żwiru.

Fot. 5, Grono nauczycielskie połowa lat 50-tych XX wieku.Zbiory własne Barbary Gawendy.

W roku 1957 powołano na stanowisko kierownika szkoły HenrykaLiszewskiego, który przekonał naczelnego architekta na województwo warszawskie,o konieczności wybudowania nowej szkoły. Budowę rozpoczęto na jesieni 1959roku. Kierownik Liszewski dzięki swej operatywności zdobył również kilkanaścieinstrumentów (skrzypiec i mandolin) i powołał do życia zespół instrumentalny.Opiekunem zespołu i nauczycielem śpiewu i muzyki został Antoni Maciejewski,który powrócił do szkoły zieluńskiej w 1957 roku. Zespół uświetniał występamiwszelkie uroczystości.

 

Fot. 6, Szkolny zespół muzyczny, koniec lat 50-tych XXwieku. Kronika szkolna.

 

 

Fot. 7, Zakończenie roku szkolnego 1958/1959. Kronika szkolna.

W kolejnych latach do pracy przyjęto Irenę Cywińską, Ignacego Cywińskiego, Honoratę Stachowicz (z męża Naworska), Henryka Szczukę i Marię Sztreję.

 

Fot. 8, Klasa VI i VII, rok szkolny 1956/ 1957. Zbiory własne Barbary Gawendy.

 Na fotografii powyżej klasa VI i VII, w izbie lekcyjnej, w starym budynku szkolnym. Nauczyciele, to Irena Cywińska i Stefan Sztyburski - matematyk. Wśród uczniów, pierwsza od prawej w pierwszej ławce, Barbara Przetakiewicz, późniejsza nauczycielka i dyrektor szkoły podstawowej w Zieluniu - Barbara Gawenda.

 

Fot. 9, Nowy budynek szkolny 1960 rok. Kronika szkolna.

Dnia 28 listopada 1960 roku zostaje oddany do użytku nowy budynek szkolny. Warunki pracy zmieniają się na lepsze, ale przed kierownictwem szkoły pojawił się problem wyposażenia wnętrz. Meble z baraku nie nadawały się do użytku.

Do szkoły, na stanowisko nauczyciela przyjęto Józefa Łydzińskiego w 1960 roku i Barbarę Przetakiewicz (Gawenda) w 1964 roku.Poniżej zdjęcie z roku 1965. Wśród grona, od lewej Barbara Przetakiewicz (Gawenda), Józef Łydziński, Honorata Naworska, Henryk Liszewski - kierownik,Barbara Sokołowska i Antoni Maciejewski.

 

Fot. 10, Grono pedagogiczne z uczniami, 1965 rok. Kronika szkolna.

W roku szkolnym 1966-1967 pracę podjęli Jan Okumski i Mirosław Sztramski. W kolejnym roku Grażyna Adamowicz.

Henryk Liszewski pełnił obowiązki kierownika do 1970 roku. Po nim stanowisko to przejął Stanisław Jasiński, a od 1 września 1971 Czesław Rychcik. W kolejnych latach zatrudnieni zostali między innymi Barbara Makrucka, Wanda Kowalczyk,Izabela Wrzosek.

W 1974 roku staraniem pani Barbary Gawendy i Izabeli Wrzosek powstała izba pamięci narodowej. Znajdowało się w niej około 500 bardzo wartościowych eksponatów. Niestety podczas wakacji, przebywający podczas wakacji uczestnicy kolonii skradli większość rzeczy.

Poniżej uczniowie klasy ósmej, 1970 rok. Od lewej Barbara Gawenda, Elżbieta Potorska, Barbara Makrucka, Honorata Naworska, Czesław Rychcik - Dyrektor szkoły, Barbara Sokołowska, Jadwiga Szmyt, Izabela Wrzosek.

 

Fot. 11, Grono pedagogiczne, 1970rok. Zbiory własne Barbary Gawendy.

 Czesław Rychcik pełnił funkcję dyrektora szkoły do 31sierpnia 1985 roku, kiedy to odszedł na zasłużoną emeryturę. Jego miejsce zajmuje Tadeusz Stanowicki. Dyrektorem jest do roku 1990. Po nim funkcję tę otrzymuje pani Irena Lewandowska. We wrześniu 1993 roku, w wyniku konkursu,dyrektorem zostaje pani Barbara Gawenda.

Z każdym kolejnym rokiem szkoła się zmienia. Od początku powstania, w latach 60-tych, warunki pracy stają się lepsze. Kolejni dyrektorzy przyczyniają się swoimi staraniami do coraz bardziej nowoczesnego wyposażenia szkoły w sprzęt i pomoce naukowe. Jedne starania są bardziej, inne mniej skuteczne.

Już w latach 50-tych XX wieku powołano do istnienia drużynę harcerską i zuchową. Istniały one do końca lat 80-tych XX wieku. Drużynami kierowali, między innymi Maria Sztreja, Halina Radkowska, Honorata Naworska, Barbara Gawenda, Wiesława Mendalka i inni. Harcerze wyjeżdżali na obozy i kolonie,uświetniali uroczystości szkolne oraz gminne.

 

 

 

Fot. 12i13, Drużyna na zbiórce przed złożeniem obietnicy zuchowej. Zbiory własne Barbary Gawendy.